MANILA – Pinaalalahanan ni Pangulong Ferdinand R. Marcos Jr. noong Linggo ang mga nagkontratang partido ng Treaty of Amity and Cooperation in Southeast Asia (TAC) na gawin ang kanilang bahagi sa paghahanap ng mga resolusyon sa hindi pagkakaunawaan sa South China Sea (SCS) nang hindi nagkakaroon ng hidwaan.
Sa kanyang interbensyon sa ika-17 East Asia Summit (EAS) sa Phnom Penh, Cambodia, binago ni Marcos ang kanyang pitch para mapanatili ang kapayapaan at katatagan sa dagat na pinagtatalunan.
“We must ensure that the South China Sea remains a sea of peace, a sea of security and stability, and of prosperity. With the UNCLOS (United Nations Convention on the Law of Sea) and international law as our basis, the South China Sea will be a nexus of vibrant economic engagements and interactions, not an epicenter of armed conflict or geopolitical maneuverings,” wika ni Marcos.
Sinabi niya na ang mga partido sa pagkontrata ng TAC ay dapat na ginagabayan ng mga unibersal na prinsipyo.
“As high contracting parties to the Treaty, we have a moral and legal obligation to work towards finding resolutions and not resort to inciting conflicts,” dagdag niya.
Ang TAC, isang legally-binding code para sa mga ugnayang inter-state sa rehiyon at higit pa, ay itinatag noong 1976 at naglalaman ng mga unibersal na prinsipyo ng mapayapang pakikipamuhay at mapagkaibigang pagtutulungan ng mga estado sa Timog-silangang Asya.
Ang Treaty ay na-amyendahan ng tatlong beses, noong 1987, 1998, at 2010, upang payagan ang pag-akyat ng mga estado sa labas ng Timog-silangang Asya gayundin para sa mga organisasyong pangrehiyon na ang mga miyembro ay mga soberanong estado, bukod sa iba pa.
Sinabi ni Marcos na isinasaalang-alang ng Pilipinas ang maritime cooperation bilang isang “key priority” sa bilateral at multilateral cooperation at engagements, partikular sa SCS.
‘Ang mga pakikipagtulungan ay nagpapatibay sa atin’
Samantala, hinikayat ni Marcos ang mga kapwa pinuno ng estado na unahin ang pagtutulungan sa iba’t ibang larangan upang matugunan ang mga isyu at alalahanin sa isa’t isa.
“…Our people look to their leaders, to us, to correctly navigate the uncertain waters of this new world. Our partnerships will make us strong. Our partnerships will give us wisdom,” wika niya.
Hinimok niya ang mga ito na ipagpatuloy ang pakikipag-ugnayan sa lahat ng stakeholder upang tugunan ang mga hamon sa Myanmar at tulungan ang diyalogo at pakikipag-ugnayan sa pagitan ng lahat ng kinauukulang partido tungo sa pangmatagalang kapayapaan at katatagan sa isang denuclearized na Korean Peninsula.
Sinabi ni Marcos na “lahat ng posibleng pagsisikap” ay dapat gawin upang magdala ng kapayapaan sa pagitan ng Russia at Ukraine at ilipat ang paghaharap doon sa isang diplomatikong tagumpay.
Binigyang-diin din niya ang kahalagahan ng pagpapabuti ng mga umiiral na istratehiya tungo sa holistic, green, at sustainable development upang matiyak ang makakalikasan na pag-unlad ng ekonomiya.
“It has become glaringly clear that there is a dire need to strengthen food security towards self-sufficiency in our region to increase adaptability and resilience in the face of threats to the global supply chain,” aniya.
Hinikayat sila ni Marcos na “kumilos nang tiyak” at “agad-agad” sa pagbabago ng klima para sa kapakinabangan ng kasalukuyan at hinaharap na henerasyon.
“We, therefore, call on our Partners in EAS to continue supporting the ASEAN Centre for Biodiversity in its work and efforts towards biodiversity management directed towards climate action,” dagdag niya.
Ipinangako ni Marcos ang patuloy na suporta para sa mga inisyatiba ng EAS, lalo na sa pagtataguyod ng pagpapalakas ng ekonomiya ng kababaihan, pagpapalakas ng seguridad sa enerhiya, at pagtataguyod ng boluntaryo para sa napapanatiling pag-unlad.
Pinasalamatan din niya ang gobyerno ng Cambodia at ang Punong Ministro nitong si Hun Sen para sa kanilang matagumpay na pamumuno ng ASEAN at inabangan ang Indonesia bilang papasok na tagapangulo ng ASEAN.
