MANILA – Ang mga abot-kayang gamot para sa mga ordinaryong tao at ang pagtatayo ng madaling maabot na mga ospital at health center para sa mga Pilipinong naninirahan sa malalayong rural na lugar ay kabilang sa mga prayoridad ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr.

“Beyond the issues that the pandemic has brought, the need for a stronger health care system is self-evident. We must bring medical services to the people and not wait for them to come to our hospitals and health care centers,” sinabi ni Marcos sa kanyang unang State of the Nation Address (SONA) noong Lunes.

Binanggit ni Marcos ang kahalagahan ng pagkakaroon ng healthcare system na malapit sa komunidad, lalo na sa mga rural na lugar na kulang sa mga medical at health workers.

“Para mailapit natin ang healthcare system sa taumbayan nang hindi sila kailangang pumunta sa sentro ng kanilang bayan, lalawigan at rehiyon. Maglalagay tayo ng mga clinic at Rural Health Unit na pupuntahan ng mga doktor, nurse, midwife, at med tech isang beses sa isang linggo — nang sa gayon, magiging mas madali sa may karamdaman na magpagamot nang hindi na kailangang magbyahe nang malayo,” wika ni Marcos.

Noong 2020, iniulat ng Department of Health (DOH) na ang bansa ay may humigit-kumulang 3,900 primary care facility. Sa tally, humigit-kumulang 2,593 ay RHU at/o health centers (HCs).

Ang planong ilapit ang health care system sa mga tao ay sinimulan sa Philippine Health Facility Development Plan (PHFDP) 2020-2040 ng DOH sa ilalim ng administrasyong Duterte.

Isinasaad ng PHFDP ang mga kinakailangang pamumuhunan para sa mga pasilidad ng kalusugan at sumusunod sa service delivery model na nakikita sa Universal Health Care (UHC) Act of 2019 – isang primary care-oriented at integrated health system.

Binigyang-diin na 50 porsiyento lamang ng mga Pilipino ang may access sa isang RHU/HC sa loob ng 30 minutong oras ng paglalakbay, idiniin din ng PHFDP na kailangan ng bansa ng karagdagang 2,400 RHU/HCs sa 2025.

Sinabi ni Marcos na itatayo ang mga karagdagang ospital at health center kung saan ang mga kasalukuyang pasilidad na medikal ay masyadong malayo sa mga tao.

Humihingi din si Marcos ng tulong sa parehong kapulungan ng Kongreso na magpasa ng batas na bubuo ng kauna-unahang Centers for Disease Control and Prevention sa bansa at isang vaccine institute.

“Napakinabangan na natin nang husto ang malalaking specialty hospitals gaya ng Heart Center, Lung Center, Philippine Children’s Medical Center at National Kidney and Transplant Institute. Kaya maliwanag sa atin na hindi lang dapat dito sa National Capital Region [NCR], kundi maging sa ibang parte ng bansa kailangang magdagdag ng ganitong uri ng mga pagamutan,” wika ni Marcos.

Ang Senate Bill 2505 o ang Philippine Centers for Disease Control and Prevention Act ay magtatatag ng Centers for Health Statistics, Surveillance and Epidemiology, Health Evidence, at Reference Laboratories sa ilalim ng DOH.

Isang counterpart bill sa House of Representatives ang naaprubahan noong Hulyo 2021.

Nauna rito, sinabi ni DOH Undersecretary Maria Rosario Vergeire na itinampok ng Covid-19 pandemic ang pangangailangan ng bansa para sa isang vaccine institute na magsusulong ng proteksyon laban sa mga nakakahawang sakit at pandemya.

Ang pagkakaloob ng mga karampatan at mahusay na medikal na propesyonal ay isa sa mga pundasyon ng isang malakas na healthcare system, ani Marcos.

“We will exert more efforts to improve the welfare of our doctors, nurses, and other medical frontliners,” dagdag niya.

Upang mapagaan ang pinansiyal na pasanin sa mga taong bumibili ng mga gamot para sa maintenance at iba pang paggamot, sinabi ni Marcos na nagsisimula siya ng mga diyalogo sa mga lokal at dayuhang kumpanya ng parmasyutiko — kumbinsihin silang ilabas ang kanilang mga suplay sa merkado upang ang mga presyo ng gamot ay maging abot-kaya sa mga ordinaryong tao.

“Halimbawa, kung mas marami ang mas murang generic o hindi branded na gamot sa merkado, mas bababa rin ang presyo dahil sa kumpetisyon. Ang Department of Trade and Industry ang makikipag-usap sa mga interesadong manufacturer ng generic drugs na papasok sa ating bansa,” wika niya.

Idinagdag niya na iniutos niya ang Philippine Competition Commission sa pagkakapantay-pantay at pagtanggal ng cartel sa mga pharmaceutical companies dahil ang bukas na merkado ay hahantong sa mas mababang presyo ng gamot at benepisyo sa kalusugan para sa mas maraming Pilipino.

Sa ilalim ng Republic Act 9502 o The Universally Accessible Cheaper and Quality Medicines Act of 2008, ginagawa ng gobyerno na maging accessible at abot-kaya ang mga gamot sa mga Pilipino sa pamamagitan ng pagpapatupad ng mga probisyon na nagpapabuti sa kompetisyon sa merkado, availability, kontrolin ang mga gastos, nagpapabuti sa healthcare provider at consumers behavior, at nagre-regulate ng mga presyo kapag kinakailangan.

Sa pagbanggit na ang mga bagong variant ng coronavirus ay patuloy na nagbabanta sa kalusugan ng mga tao, binigyang-diin ni Marcos ang kahalagahan ng balanse sa pagitan ng kalusugan at kaligtasan ng publiko at ng ekonomiya dahil hindi na kakayanin ng bansa ang isa pang lockdown.

Ang lahat ng mga kinauukulang ahensya ng gobyerno ay malapit nang nakikipag-ugnayan sa isa’t isa upang subaybayan ang mga admission sa ospital na may kaugnayan sa Covid-19 at upang matiyak ang sapat na puwang sa sistema ng pangangalagang pangkalusugan para sa iba pang mga sakit.

“Patuloy din ang ating vaccine booster rollout para sa ating pangkalahatang depensa. Sa ganitong paraan, kahit pa tumaas muli ang bilang ng Covid cases, mananatiling mababa ang bilang ng mangangailangan ng hospitalization at bilang ng namamatay,” aniya.

Noong nakaraang linggo, sinabi ni Department of Health officer-in-charge Maria Rosario Vergeire na opisyal na ilulunsad ni Marcos ang PinasLakas sa Hulyo 26 sa tulong ng mga local government units.

Sinabi niya na ang DOH, sa pamamagitan ng kampanya, ay naglalayong mabakunahan ang 90 porsiyento ng target na populasyon ng matatanda at palakasin ang 50 porsiyento ng target na populasyon sa unang 100 araw ng administrasyong Marcos.

Bukod sa pagpapabakuna at pagtanggap ng booster doses, inulit ni Marcos ang kahalagahan ng mahigpit na pagsunod sa minimum health protocols sa gitna ng umiiral na pandemya.