MANILA – Bago ibigay ang pagkapangulo kay Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., may malinaw na hangarin si dating pangulong Rodrigo Duterte para sa bagong pinuno — na ipagpatuloy ang walang katuturang kampanya ng gobyerno laban sa droga.
Sa isang naunang panayam, sinabi ni Marcos na pinayuhan siya ni Duterte na ipagpatuloy ang kampanya sa kanyang sariling paraan at maglapat ng ilang pagbabago kung kinakailangan.
“Pero huwag mong iiwanan yan, dahil kawawa ang kabataan natin, masisira ang buhay nila,”wika ni Marcos, na sinipi ang mga pahayag ni Duterte.
Sa pagsunod sa payo ng kanyang hinalinhan, inaasahang gagawa si Marcos ng ilang mga pagbabago sa mga priyoridad sa kampanya laban sa droga — ituloy ito sa loob ng mga hangganan ng angkop na proseso at panuntunan ng batas.
Habang ang nakalipas na administrasyon ay nakatutok sa panig ng pagpapatupad, sinabi ni Marcos na ang pag-iwas at edukasyon sa pag-abuso sa droga at ang pagpapabuti ng mga sentro ng rehabilitasyon ang tututukan ng kampanya kontra droga ng kanyang administrasyon.
Sinabi rin ng bagong pinuno na bukas siya sa pag-tap kay Duterte bilang drug czar ngunit tinanggihan ito ng huli.
Ang mga pahayag ni Marcos ay tinanggap ng internasyonal na komunidad, na may isang envoy na pinuri ang kanyang pangako.
“We also touched upon political affairs — the importance of a strong commitment that has been expressed by the President-elect (Marcos) to conduct the war on drugs within the framework of the law and with respect for human rights and with the focus on rehabilitation and socio-economic development,” wika ni Swedish Ambassador to Manila Annika Thunborg sa naunang press briefing matapos makipagpulong kay Marcos noong Hunyo 10.
Gayunpaman, ang pagbabagong ito sa patakaran ay hindi nangangahulugan na pinalambot ng bansa ang paninindigan nito patungo sa bid ng International Criminal Court (ICC) na maglunsad ng pagsisiyasat sa anti-narcotics campaign ng gobyerno.
Nauna nang sinabi ni Marcos na papayagan niya ang mga miyembro ng ICC na pumunta sa bansa ngunit bilang mga turista lamang at hindi bilang mga imbestigador, na idiniin na ang bansa ay mayroon nang “functioning judiciary” at may kakayahang magsagawa ng mga imbestigasyon sa sarili.
Noong nakaraang Hulyo 14, binigyan ng ICC ang Pilipinas ng hanggang Setyembre 8 upang magbigay ng mga obserbasyon sa kahilingan nitong muling buksan ang pagsisiyasat sa kampanya laban sa droga ng nakaraang administrasyon ng bansa.
Nauna nang sinabi ng Office of the Solicitor General na isinasaalang-alang pa ang mga available na opsyon nito sa imbestigasyon ng ICC.
Sinabi ni Solicitor General Menardo Guevarra na magsasagawa rin siya ng mga konsultasyon sa iba pang mga tanggapan ng gobyerno sa mga nagtatagal na mga katanungan sa usapin, kabilang na kung magkakaroon ng hindi nararapat na panghihimasok sa soberanya ng bansa at ang mga kapangyarihan ng gumaganang sistema ng hudisyal nito.
Saklaw ng banta ng droga
Pinapalitan ni Marcos ang kampanya laban sa droga ng nakaraang gobyerno na ang saklaw ay makikita ng mga datos na ipinakita ng iba’t ibang ahensya ng gobyerno sa pamamagitan ng ‘Real Numbers’.
Batay sa pinakahuling datos noong Mayo 31, nasa kabuuang PHP89.79 bilyong halaga ng droga ang nasamsam ng mga awtoridad na kinabibilangan ng PHP77.01 bilyong halaga ng shabu.
May kabuuang 15,271 high-value target (HVT) sa buong bansa ang naaresto mula noong Hulyo 1, 2016.
Kasama sa bilang ang 6,873 high-value target na naaresto mula sa mga high-impact operations, 4,052 target-listed suspects, 1,719 drug den maintainers, 800 drug group leader/miyembro, 533 government employees, 406 elected officials, 364 foreigners, 295 kasama sa wanted lists, 127 uniformed personnel, 78 armed group members at 24 prominenteng personalidad.
Naaresto rin ng mga awtoridad ang 345,216 na indibidwal na sangkot sa iligal na droga noong panahon.
Ang pinagsama-samang ulat ay nagpakita rin ng 6,252 na mga drug suspect ang namatay sa 239,218 anti-illegal drug operations.
Sa parehong panahon, inaresto rin ng mga awtoridad ang 4,414 na menor de edad — na binubuo ng 2,666 pushers, 1,012 possessor, 455 users, 247 bisita sa drug dens, 10 drug den maintainers, 18 drug den workers, tatlong cultivators, isang clandestine laboratory worker, at dalawa mga runner.
Ang mga nasagip na menor de edad, pagkatapos ng paglilitis sa korte, ay ibibigay sa Bahay Pag-asa centers ng mga local government units (LGUs) sa loob ng walong oras na kustodiya ng pulisya, bago sila i-turn over sa Department of Social Welfare and Development (DSWD).
Hindi bababa sa 25,361 sa 42,045 barangay sa bansa ang idineklarang drug-cleared noong Mayo 31 habang 6,573 barangay ang drug unaffected/drug-free barangay at 10,112 ang hindi pa nalilinis sa ilegal na droga.
Sinabi ng Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA) na umabot na sa drug-cleared status ang mga barangay na ito matapos magbigay ng sertipikasyon ng mga miyembro ng oversight committee sa barangay drug-clearing program.
Noong Marso 2022, mayroong kabuuang 74 accredited government at private drug abuse treatment at rehabilitation centers sa bansa.
Mahirap na trabaho sa hinaharap
Para kay Department of the Interior and Local Government (DILG) Secretary Benjamin Abalos Jr., ang pagpapatupad ng ibang diskarte sa kampanya laban sa droga ay tututukan din sa pagbuo ng airtight cases laban sa big-time drug traffickers.
Sinabi ni Abalos, dating Metropolitan Manila Development Authority (MMDA) chair at Mandaluyong City mayor, na ang susi sa epektibong kampanya sa droga ay ang pagtugis sa mga kaso ng airtight para matiyak na magbabayad ang mga suspek sa kanilang mga krimen.
“It’s proof beyond reasonable doubt. That is the evidence that we need to stand in court. If there are doubts, those cases are dismissed. We all know that. So what we need here are quality cases. Importante lahat ng ebidensya will really stand up in court. Not the quantity, hindi yung maramihan nga na puro dismiss,” aniya sa kanyang panunungkulan bilang DILG chief noong Hulyo 1.
Sinabi rin ni Abalos na tinitingnan niya ang posibilidad na magtalaga ng mga permanenteng empleyado sa mga tanggapan ng prosecutors upang kumilos bilang mga kinatawan ng Department of Justice (DOJ) sa mga kaso ng droga — isang kasanayan na pinagtibay ng kanyang asawang si Menchie sa kanyang termino bilang alkalde ng Mandaluyong City.
Tiniyak din ni Abalos sa mga tapat at dedikadong pulis na hindi na sila dapat mag-alala pa tungkol sa pagkakasangkot sa mga walang basehang kaso na ginagamit ng mga big-time na salarin sa droga para i-harass sila.
“I know you have already experienced this. We are standing up against billionaires who benefit from this illegal industry but we will not back down because the future of our children, grandchildren, and our nation is at stake. I will not allow our police to be demoralized. I will come up with a system to raise funds for them,” dagdag ni Abalos.
Umani ng papuri ang pahayag ni Abalos mula sa Philippine National Police (PNP).
“We are also grateful for having a Secretary of the Interior who is very supportive of our police force. As a matter of fact, he committed that he would personally provide lawyers for our colleagues in the service,” wika ni Lt. Gen. Vicente Danao Jr., PNP officer-in-charge.
Sinabi ng PNP na ang pagpayag ni Abalos na personal na sumali sa ilang anti-drug operations ay lubos na magpapalakas sa moral ng mga alagad ng batas.
Nagbabala si Abalos dahil uunahin ang ‘surprise visits’ sa mga kulungan sa kanyang unang 100 araw sa panunungkulan upang matiyak na ang mga selda ng bilangguan ay walang ilegal na droga.
“It is important to ease congestion as much as possible. Napaka-importante rito at napaka-importante sa lahat, sa lahat, walang droga sa kulungan. Nakakulong na (inmates) kung minsan, may droga pa diyan.,’’ wika ni Abalos.
Kahit na hindi ma-inspeksyon ang ilang mga kulungan, nagbabala si Abalos sa hindi inaasahang pagbisita sa ilang cell facility at isasailalim sa drug test ang mga persons deprived of liberty (PDL).
